Τα κοιμητήρια στο Μοναστήρι της Ρούστιανης
Του Γιάννη Κουτσοκώστα
Με το θάνατο που είναι το οδυνηρότερο αποτέλεσμα της αμαρτίας επέρχεται ο χωρισμός του σώματος από την ψυχή. Το μεν σώμα ως φθαρτό και υλικό μέρος εισέρχεται στη Γή από τη οποία προήλθε η δε ψυχή ως ζώσα και αθάνατη πορεύεται στις μονές αιώνιας ζωής όπου ορίζει η Θεία Κρίση.
Τα νεκρά σώματα των ανθρώπων που φεύγουν από τη ζωή σύμφωνα με την Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση μετά την τελετή της Εξόδιου Ακολουθίας ενταφιάζονται σε επιλεγμένες τοποθεσίες κατά προτίμηση πλησίον Ιερών Ναών για να συμπροσεύχονται κατά τις Ιερές Ακολουθίες η Στρατευόμενη με την Θριαμβεύουσα του Χριστού Εκκλησία. Οι χώροι αυτοί είναι σεβάσμιοι και ιεροί γιατί εκεί κοιμούνται, αναπαύονται, τα σώματα των τεθνεώτων μέχρι την κοινή ανάσταση των νεκρών σωμάτων κατά τη Δευτέρα του Χριστού Παρουσία. Οι χώροι αυτοί είναι γνωστοί για την Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία ως κοιμητήρια και για το ευρύ κοινό ως νεκροταφεία. Προεπαναστατικά στο Μοναστήρι της Ρούστιανης υπήρχαν δύο κοιμητήρια. Το πρώτο κοιμητήριο που επέλεξαν οι μοναχοί ήταν στην Β.Α. πλευρά του ιερού ναού της γεννήσεως της Θεοτόκου και στην κορυφή της κόγχης του πυραμιδοειδούς λόφου που ξεκινούσε από τη συμβολή του Καβουρορέματος με τον Ρουστιανίτη ποταμό.
Εκεί με την αποψίλωση του λόφου και με τις επιχωματώσεις δημιουργήθηκε ένα μικρό πλάτωμα, το οποίο απετέλεσε το πρώτο Κοιμητήριο.
Αν λάβουμε υπόψη μας των αριθμό των μοναχών που κατά την περίοδο της ακμής του μοναστηριού υπερέβαινε τους 60 και τους περίοικους του μοναστηρίου (κολίγους και τσοπάνηδες) ο χώρος αυτού του κοιμητηρίου ήταν ανεπαρκής. Γι΄ αυτό επέλεξαν άλλη τοποθεσία κατάλληλη για να γίνει το δεύτερο κοιμητήριο στην περιοχή του Μοναστηριού. Αυτή τη φορά ξεχώρισαν πρώτα μια επικλινή τοποθεσία με υπεραιωνόβιες βελανιδιές και κατασκεύασαν το κοιμητήριο. Έκτισαν ένα μεγάλο πεζούλι πάνω από τις βελανιδιές για να είναι στέρεο και εκχέρσωσαν την περιοχή με αποτέλεσμα να προκύψει μια στενόμακρη τριγωνική λωρίδα την οποία χρησιμοποίησαν για κοιμητήριο. Προεπαναστατικά και μετεπαναστατικά στην περιοχή αυτή μία δίκορμη βελανιδιά χρησιμοποιήθηκε ως θημωνιά. Ανάμεσα στους κορμούς της βελανιδιάς στοίβαζαν δεμάτια με ξερά κλαδιά με φύλλα βελανιδιάς για να τα χρησιμοποιήσουν ως τροφή για τα αιγοπρόβατα τη χειμερινή περίοδο. Έτσι η τοποθεσία αυτή έμεινε γνωστή μεταγενέστερα ως Θημωνιά και λησμονήθηκε η χρηστικότητά της ότι δηλαδή ήταν το δεύτερο κοιμητήριο στο Μοναστήρι της Ρούστιανης καθόσον μετά την απελευθέρωση έπαψε να χρησιμοποιείται ως κοιμητήριο. Η τοποθεσία αυτή ήταν στα Κουτσοκωστέϊκα, ακριβώς πάνω από την διασταύρωση της δασικής οδού από Παναγία της Ρούστιανης προς Πουλιάνα με την επίσης δασική οδό από Πίτσι Λακκοπούλα –Ντελή προς Παναγιά της Ρούστιανης. Αρχές του Γενάρη του 1961 όλως τυχαία διαπιστώθηκε η ύπαρξη νεκροταφείου στην περιοχή αυτή. Ο ιδιοκτήτης της τοποθεσίας αυτής Παναγιώτης Γ.Κουτσοκώστας έβαλε 5-6 εργάτες, σκαφτιάδες να ξεστρεμματίσουν την Τριφυλλιά.(Η ανωτέρω τοποθεσία ήταν σπαρμένη για αρκετά χρόνια με τριφύλλι).Στους εργάτες συμπεριλαμβανόταν ο Τριαντάφυλλος Κούκιος με το προσωνύμιο Σαντουλάς, ο Κωνσταντίνος Αντωνίου (Μάστορας), ο Γρηγόριος ο Σίψας του Κωνσταντίνου και ο υπογράφων σπουδαστής όντας της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Λαμίας.
Σκάβοντας προς το μέρος του ο Γρηγόριος Σίψας με τη σκεπαρνιά του βρήκε μία πέτρα. Στην προσπάθειά του να βγάλει την πέτρα ξέχωσε αρκετό χώρο με αποτέλεσμα να φανεί μια πέτρινη πλάκα κάθετα τοποθετημένη στο έδαφος και το σκαμμένο μέρος από το Γρηγόριο Σίψα προσομοίαζε με τάφο. Βγάλαμε την πλάκα και την περιεργαστήκαμε. Είχε αλλοιωμένες χαρακιές. Τότε άκουσα από τους εργάτες και τον γηραιότερο Τριντάφυλλο Κούκιο-Σαντουλά ότι η τοποθεσία αυτή ήταν νεκροταφείο στα χρόνια λειτουργίας του Μοναστηριού.
Σήμερα το κοιμητήριο που ήταν πλησίον του Ναού της γεννήσεως της Θεοτόκου έχει καταπλακωθεί από τα χώματα του αυλείου χώρου που τον ισοπέδωσαν, είναι αρκετά περιορισμένος και κατάφυτος με μεγάλα και μικρά δέντρα (βελανιδιές, γλαντινιές, πεύκα, σφεντάμια, βάτα κ.α).
Επειδή ο χώρος αυτός είναι σεβάσμιος και ιερός καθήκον μας είναι να τον καθαρίσουμε και να τοποθετήσουμε ένα καντηλάκι στη μνήμη των κεκοιμημένων προγόνων μας.
Το δε κοιμητήριο στα Κουτσοκωστέϊκα με την καθίζηση και κατολίσθηση του εδάφους στην τοποθεσία αυτή εξαφανίστηκε τελείως. Η φυσική του εξαφάνιση ίσως να ξέπλυνε την ασέβεια που διαπράχθηκε για αρκετό καιρό στον σεβάσμιο αυτό χώρο.
Η ανάμνηση της δύσκολης ζωής των προγόνων μας στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας και της απελευθέρωσης μας συγκινεί βαθύτατα. Ο τόπος όμως στον οποίον έζησαν και τον πατάμε και εμείς σήμερα είναι ένα διαρκές θυμητάρι της δικής τους παρουσίας και προσφοράς.
Δεν υπάρχουν σήμερα στο χώρο του Μοναστηριού μνημεία των κεκοιμημένων για επιμνημόσυνες δεήσεις. Καθιερώθηκε από τον αοίδιμο Παπαβασίλη Αντωνίου κάθε χρόνο πριν τον εορτασμό του γενεθλίου της Θεοτόκου να τελείται θεία λειτουργία και επιμνημόσυνη δέηση για τους διατελέσαντες μοναχούς στο ιστορικό Μοναστήρι της Ρούστιανης. Έχουμε ηθική υποχρέωση να τελούμε επιμνημόσυνες δεήσεις και για τους προγόνους μας τα ονόματα των οποίων γνωρίζει μόνο ο Θεός και να ανάβουμε ένα κερί στη μνήμη τους.
