ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ
Το τύπωμα της Παναγίας στο βράχο και το λόφο στο Μοναστήρι κατέστησε ο Θεός κατοικητήριό Του, τα έκανε τόπο προσευχής, προσκύνησης και λατρείας.
Στο Τύπωμα που ήταν δυσπρόσιτη περιοχή δεν έγινε τίποτα, όμως στο λόφο που είχε πρόσβαση από πολλές κατευθύνσεις έγιναν πολλές κτιριακές εγκαταστάσεις . Με την πρωτοβουλία των μοναχών και τη βοήθεια των περιοίκων Ελλήνων άρχισε η αποψίλωση του λόφου και κοπή των μεγάλων δένδρων καθόσον ο λόφος ήταν κατάφυτος από μεγάλα δένδρα βελανιδιάς , φτελιάς, ουστριάς και γλαντινιών. Φυσικά εκπόνησαν και αρχιτεκτονικό σχέδιο ανέγερσης ναού με πρότυπο το βυζαντινό ρυθμό και άρχισαν να συγκεντρώνουν τα οικοδομικά υλικά που η περιοχή τα πρόσφερε απεριόριστα, ήτοι, ξυλεία από το παρακείμενο δάσος, πέτρες και πλάκες από το ρέμα του Ρουστιανίτη και από το Βράχο.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας για να κτισθεί ένας ναός έπρεπε να μη προκαλεί την πίστη του κατακτητή, να μην υπερβαίνει το κάλλος του Τζαμιού και να ανεγερθεί σε ορισμένο χρονικό διάστημα. Αφού ξεπέρασαν όλες τις δυσκολίες το πρώτο κτήριο που άρχισαν να οικοδομούν στο λόφο του Μοναστηριού ήταν ο Ιερός Ναός της Γεννήσεως της Θεοτόκου. Ήταν ένας μικρός λιθόκτιστος ναός ρυθμού βυζαντινού άνευ τρούλου, στα θεμέλια του οποίου είναι κτισμένος και ο σημερινός ναός. Η στέγη του ναού ήταν πλακοσκεπής. Στην κόγχη του Βράχου που κατέληγε στο Καβουρόρεμα έχει ιζηματογενή πετρώματα από τα οποία εξασφάλισαν τις πλάκες για τη στέγη του ναού. Οικοδομικά υλικά όπως ο ασβέστης και τα κεραμίδια κατά την πρώτη ανέγερση του ναού δεν χρησιμοποιήθηκαν .
Επειδή ο ναός υπέστη πολλές καταστροφές επακολούθησαν επισκευαστικές εργασίες και είναι επόμενο σ’ αυτές τις εργασίες να είχαν χρησιμοποιήσει και τον ασβέστη και τα κεραμίδια καθόσον στην ευρύτερη περιοχή ανεπτύχθησαν δραστηριότητες ασβεστοποιίας στο Ασπρολίθι Πουγκακίων και κεραμοποιίας στο Κεραμίδι και στη Βαμβακιά. Ο εσωτερικός διάκοσμος του ναού ήταν απλός. Το Τέμπλο ήταν ξύλινο, το Προσκυνητάρι , το Παγκάρι και μερικά στασίδια συμπλήρωναν την επίπλωση του εσωτερικού του ναού.
Είναι βέβαιο ότι οι μοναχοί κατέβαλλαν κάθε προσπάθεια για την ευπρέπεια και τη συντήρηση του ναού. Ο ναός αυτός δεν ήταν μόνο τόπος λατρείας και προσευχής προς τον Παντοδύναμο Θεό και την Υπεραγία Θεοτόκο, δεν ήταν μόνο τόπος για την τέλεση Μυστηρίων και άλλων Ακολουθιών, ήταν και τόπος διδασκαλίας των Ελληνικών γραμμάτων, ήταν ένα σχολείο.
Ο ναός αυτός διατηρήθηκε μέχρι την επανάσταση των Ελλήνων εναντίων των Τούρκων το 1821. Στο τέλος του 1821 ή στις αρχές του 1822 ο ναός και τα υπόλοιπα κτίρια του Μοναστηριού κατεστράφησαν ολοσχερώς. Οι εναπομείναντες μοναχοί στο μοναστήρι Ιωαννίκιος και Δαυίδ συνάπτουν δάνεια το 1827 και το 1828 για να αποκαταστήσουν τις ζημιές που υπέστησαν τα κτίρια του Μοναστηριού. Παρά τις προσπάθειες των μοναχών οι εργασίες δεν ολοκληρώνονται. Ο νόμος του Όθωνα του 1833 για τη διάλυση των Μοναστηριών έφερε σε δύσκολη θέση τους μοναχούς που αναγκάστηκαν με πόνο να εγκαταλείψουν το Μοναστήρι στο τέλος του 1838.
Η κτηματική περιουσία του Μοναστηριού περιήλθε στους κατοίκους της περιοχής οι οποίοι έδειξαν και ενδιαφέρον για το Ναό. Έκαναν τις απαραίτητες εργασίες για την επισκευή και συντήρηση του Ναού. Μαρτυρίες για τις επισκευαστικές εργασίες του ναού μέχρι το 1935 δεν έχουμε. Στην πρόσοψη του Ναού σε μαρμάρινη πλάκα υπήρχε επιγραφή με την ένδειξη ότι ο Ναός οικοδομήθηκε εκ θεμελίων το έτος 1935. Για μια πεντηκονταετία ο Ναός παρέμεινε αλώβητος. Όμως οι φθορές που υπέστη έπεισαν το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο και την Κοινοτική Αρχή να κατεδαφίσουν και να αναγείρουν εκ νέου Ναό στα ίδια θεμέλια το 1987 χρησιμοποιώντας σύγχρονα οικοδομικά υλικά. Παράλληλα έγινε και ισοπέδωση του αυλείου χώρου με την απομάκρυνση υψώματος και υπεραιωνόβιου δένδρου βελανιδιάς πάνω στο οποίο κρεμόταν η καμπάνα του Ναού και βρισκόταν λίγα μέτρα από τη δεξιά πόρτα του Ναού.
Η ευσέβεια των κατοίκων του χωριού μας και της ευρύτερης περιοχής καθώς και το ενδιαφέρον του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου συνετέλεσαν με τα έργα που έγιναν μέσα στο Ναό (αγιογραφίες, ηλεκτρική εγκατάσταση κ.α) και έξω από το Ναό (διαμόρφωση χώρου, ανέγερση παραπήγματος , κατασκευή πρόναου και ηλεκτροφωτισμός) ώστε να γίνει ένας θαυμαστός τόπος λατρείας του Θεού και προσκύνησης της Ιεράς εικόνας της Γεννήσεως της Θεοτόκου. Το ψαλμικό παράγγελμα « Εν Εκκλησίαις ευλογείτε τον Θεόν…» (ψαλμός 67 , στίχος 27) με τον ανωτέρω Ναό είναι πραγματικότητα. Ανυμνείτε το Θεϊκό μεγαλείο.
Η επιτυχής προσπάθεια του Παπαγιώργη (Γ.Ι.Δερνίκα) σχετικά με την ηλεκτροδότηση κατά τα έτη 2006 – 2007 τόσο για το Ναό όσο και για το παράπηγμα έλυσε χρόνια προβλήματα φωτισμού του κτιρίου και συντήρησης τροφών και ποτών σε χαμηλές θερμοκρασίες εντός ψυγείων. Σε μια κολώνα του μικρού καμπαναριού στερέωσαν το λαμπρό σταυρό με τις πολλές ηλεκτρικές λάμπες που τις νύχτες με το φώς τους διαμηνύουν προς κάθε κατεύθυνση το σημείο του Σταυρού, το σύμβολο της θυσίας και ης νίκης, του αγώνα και της δικαίωσης.
Αλήθεια πόση ανακούφιση νοιώθει ο κάθε πιστός όταν μέσα στο σκοτάδι και τη σιγαλιά της νύχτας ατενίζει το λαμπερό Σταυρό!
Από την πλούσια εκκλησιαστική υμνογραφία που αναφέρεται στην Ύψωση του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού παραθέτουμε το παρακάτω τροπάριο:
«Σταυρός ο φύλαξ πάσης ης οικουμένης
Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας
Σταυρός Βασιλέων το κραταίωμα
Σταυρός πιστών το στήριγμα
Σταυρός Αγγέλων η δόξα
Και των δαιμόνων το τραύμα»
