Το ανωτέρω Μοναστήρι ιδρύθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας στην ομώνυμη αυτή τοποθεσία και αποτέλεσε το στήριγμα των κατοίκων της περιοχής σε βιοποριστικό, εθνικό και θρησκευτικό επίπεδο. Ήταν δώρο Θεού προς τους δοκιμαζόμενους προγόνους μας. Από τη διάλυση του Μοναστηριού μέχρι σήμερα μας φέρνει κοντά ο εορτασμός των γενεθλίων της Θεοτόκου Μαρίας στις 8 Σεπτεμβρίου στο χώρο αυτό όπου μας δίνεται η ευκαιρία και για την ιστορική αναπόληση του Μοναστηριού. Στο διάστημα αυτό η ιστορία του Μοναστηριού διατηρείταν στη μνήμη των ηλικιωμένων προφορικά. Μετά το θάνατό τους άρχισε να ξεφτίζει. Μάλιστα ιστορικές ανακρίβειες, επίσημα διατυπωμένες παρουσιάζουν το Μοναστήρι αυτό ως μετόχι του Προφήτη Ηλία. Στο διάστημα αυτό δυο Καναλιώτες προσπάθησαν να καταγράψουν την ιστορία του Μοναστηριού της Ρούστιανης, οι:
- Ο μακαριστός Παπαβασίλης Αντωνίου με το ανέκδοτο ιστορικό πόνημά του και
- Ο αείμνηστος Κων/νος Παφίλης με το δημοσίευμά του στο Φθιωτικό περιοδικό Στερεοελλαδική Εστία το 1965.
Σήμερα η ιστορία του Μοναστηριού προβάλλεται μέσα από την ιστορία των γειτονικών χωριών. Έχομε χρέος ηθικό εμείς οι Καναλιώτες, οι κατ’ εξοχήν κληρονόμοι της ιστορικής, της θρησκευτικής και της πολιτιστικής κληρονομιάς του Μοναστηριού να αναδείξουμε και να προβάλλουμε την ιστορία του Μοναστηριού της Ρούστιανης. Αυτός είναι και ο πρωταρχικός σκοπός του νεοϊδρυθέντος Συλλόγου.
Με τη διάλυση του Μοναστηριού με νόμο του Όθωνα το 1835 φρόντισαν οι περίοικοι να μην αφήσουν ούτε ένα στρέμμα γης στο Μοναστήρι που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν το μοναδικό τους στήριγμα. Σήμερα για τις ανάγκες των προσκυνητών χρειάζεται περισσότερος χώρος. Αυτές τις παραλείψεις των προγόνων μας απέναντι στο Μοναστήρι έχομε χρέος να τις αποκαταστήσουμε. Αυτή την ηθική υποχρέωση θέλει να την αναλάβει ο Σύλλογός μας.
Παλαιότερα οι προσκυνητές στον πανηγυρικό εορτασμό της γεννήσεως της Θεοτόκου στις 8 Σεπτεμβρίου έρχονταν με τα υποζύγιά τους που φρόντιζαν να τα δέσουν σε κάποια άκρη χωραφιού. Σήμερα έχουμε ανάγκη από παρκινγκ για πολλά αυτοκίνητα. Το περσινό πανηγύρι έδειξε την ανάγκη αυτή. Για τις ανάγκες αυτές το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο αγόρασε στο παρελθόν δυο γειτονικά χωράφια. Στόχος του Συλλόγου μας είναι η δημιουργία περισσότερων θέσεων παρκινγκ κάνοντας επέκταση σε προσβάσιμους χώρους δυναμένους να αποκτηθούν. Στο παρελθόν από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο έγιναν κτιριακές επεμβάσεις (καμπαναριό –παράπηγμα) από καλή πρόθεση για τις ανάγκες των πανηγυριωτών αλλά χωρίς σεβασμό προς την ιστορία, την αισθητική και την αρχιτεκτονική του Μοναστηριού.
Στόχος του Συλλόγου μας είναι κάθε επέμβαση στο χώρο του Μοναστηριού να γίνεται προσεκτικά και όταν χρειάζεται θα προχωρεί με σχετική μελέτη.
Έτερος στόχος μας είναι να αξιοποιηθεί και η παρακείμενη περιοχή ώστε και αυτή και το Μοναστήρι να αποτελέσουν κίνητρα για προσκυνητικές επισκέψεις και για αναψυχή.
Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες που κατέβαλλαν το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, το Τοπικό Συμβούλιο και ο Σύλλογος Καναλιωτών δεν ανταποκρίνονταν στις πραγματικές ανάγκες του Μοναστηριού. Σε ιδιωτικές συζητήσεις που γίνονταν σχετικά με το τι πρέπει να γίνει στο χώρο του Μοναστηριού επισημαίνονταν οι παραλείψεις ή οι αυθαιρεσίες και η ανάγκη δημιουργίας ενός αποκλειστικού φορέα για την προώθηση και επίλυση των προβλημάτων του Μοναστηριού. Οι ιδέες, οι σκέψεις, οι προτάσεις για το Μοναστήρι αναχωνεύθησαν στο νου και φαντασία πολλών Καναλιωτών και άλλων, εκυοφόρησαν και εγέννησαν τον Σύλλογο φίλων του Ιστορικού Μοναστηριού της Ρούστιανης.
Σ’ αυτή την προσπάθεια πρωτοστάτησαν ο συγχωριανός μας Βασίλειος Δ. Καλτσάς, ο συντοπίτης Δημοσθένης Γ. Καλτσάς, ο Ηρακλής Σπυράκης κ.α . Την κίνηση αυτή την αγκάλιασαν όλοι σχεδόν οι συγχωριανοί μας και πάρα πολλοί από τα γειτονικά χωριά. Απόδειξη αυτού του γεγονότος αποτελεί η παρουσία σας.
Διατυπώθηκε από ορισμένους η άποψη ότι ο Σύλλογος αυτός ιδρύθηκε για να δημιουργηθεί ένας πόλος εξουσίας προκειμένου να νομιμοποιούνται οι δραστηριότητες του ανωτέρω Συλλόγου σε αντιπερισπασμό με το τοπικό Συμβούλιο.
Η ανωτέρω άποψη είναι αναληθής και αν αυτή αποτελούσε κίνητρο για την δημιουργία Συλλόγου, πιστεύουμε ακράδαντα ότι ο εν λόγω Σύλλογος δε θα είχε ανάγκη ύπαρξης.
Η επαναλειτουργία του Μοναστηριού της Ρούστιανης που είναι πρωταρχικός σκοπός του Συλλόγου μας θεωρείται από ορισμένους συγχωριανούς ως ανέφικτος σκοπός και μάταια προσπάθεια.
Εμείς πιστεύουμε ότι το έργο αυτό δεν είναι δικό μας. Η μοναστική κλήση είναι χάρισμα, είναι έργο του Παρακλήτου, του Αγίου Πνεύματος που φανερώνεται και πληροφορεί πρόσωπα που θα την δεχτούν. Η πρώτη εκλογή-κλήση είναι του Θεού και η δεύτερη κλίση είναι του ανθρώπου που πρόκειται να μονάσει. Εμείς με τις δυνατότητές μας ανοίγουμε το δρόμο με την ολόθερμη ευχή μας να γίνει ο χώρος αυτός τόπος της Θείας Οικονομίας. Εάν ευδοκιμήσει ο Θεός με τις μεσιτείες της Υπεραγίας Θεοτόκου μπορεί ο στόχος μας αυτός να γίνει εφικτός.
Πρόθεσή μας είναι η οικονομική διαχείριση να γίνεται ορθολογιστικά, με διαφάνεια και τακτική ενημέρωση των μελών του Συλλόγου. Όλα τα έσοδα δια των διπλοτύπων αποδείξεων εισπράξεων θα καταγράφονται στο βιβλίο ταμείου και όλα τα έξοδα θα συνοδεύονται με παραστατικά στοιχεία.
ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΟΥΣ
Όπως αναγράφεται στο Καταστατικό ο Σύλλογος φίλων του Ιστορικού Μοναστηριού της Ρούστιανης δεν υποκαθιστά το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο, αλλά το υποβοηθεί στο έργο του. Όποια πρωτοβουλία θα αναπτύσσεται από το Σύλλογο θα υλοποιείται σε συνεργασία με το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο.
Επίσης ο Σύλλογος είναι υποχρεωμένος να συνεργάζεται και με το τοπικό Συμβούλιο και το Σύλλογο Απανταχού Καναλιωτών (άρθρο 33).
