Ελληνική αδυναμία

   Πολλές φορές, για να περιγράψουμε κατηγορίες ανθρώπων, χρησιμοποιούμε στον λόγο μας ιστορίες, μύθους και ανέκδοτα. Μέσα σ’ αυτά διαφαίνεται η θυμόσοφη σκέψη, η χιουμοριστική διάθεση και το διδακτικό πνεύμα. Το παρακάτω ανέκδοτο από την αρχαία αθηναϊκή κοινωνία έχει να μας πει σήμερα πολλά.

   Κάποτε, ένας ταξιδιώτης, για να μεταβεί από τη μία πόλη στην άλλη, νοίκιασε από έναν αγωγιάτη έναν γάιδαρο. Την άλλη μέρα, πρωί-πρωί, ο ταξιδιώτης πάνω στον γάιδαρο και ο αγωγιάτης πεζοπόρος ξεκίνησαν για τον προορισμό τους. Ήταν καλοκαίρι και το μεσημέρι ο καυτός ήλιος ήταν ανυπόφορος. Ο ταξιδιώτης, τότε, ζήτησε από τον αγωγιάτη να σταματήσει τον γάιδαρο, τον ξεκαβαλίκεψε και κάθισε κάτω από την κοιλιά του, για να αποφύγει τον καυτερό ήλιο. Ο αγωγιάτης, αμέσως, θύμωσε και ανάμεσα στους δύο έγινε ο εξής διάλογος.

   Αγωγιάτης: Είναι δικό μου το γαϊδούρι, να σηκωθείς από την κοιλιά του, γιατί σου είχα ενοικιάσει μόνο τον γάιδαρο και όχι την σκιά του!

   Ταξιδιώτης: Σ’ εμένα ανήκει η σκιά του γαϊδάρου, γιατί νοικιάζοντας τον γάιδαρο, είχα νοικιάσει και την σκιά του, καθόσον δεν νοείται γάιδαρος χωρίς σκιά.

   Και οι δύο συνέχισαν να διαπληκτίζονται με έντονο και εριστικό ύφος, κάτω από τον καυτερό ήλιο, προσπαθώντας να πείσει ο ένας τον άλλο με την επιχειρηματολογία του σε ποιον ανήκει η σκιά του γαϊδάρου, ενώ, αν βάδιζαν λίγο ακόμα, θα έβρισκαν ένα μεγάλο δέντρο με δροσερό ίσκιο και οι δύο και ο γάιδαρος που δεν τους έφταιγε σε τίποτα.

   Με εύθυμο τρόπο στον ανωτέρω διάλογο καταγράφονται οι άνθρωποι που είναι ευέξαπτοι, ευερέθιστοι, καβγατζήδες και θεωρούν πάντοτε ότι οι δικές τους απόψεις είναι σωστές, έχουν πάντα δίκιο, ενώ οι άλλοι άδικο. Σοφιστικά και επιτακτικά προσπαθούν ο ένας να πείσει τον άλλον για την ορθότητα της δικής του άποψης.

   Είναι φυσικό σε μια διαλογική συζήτηση να κυριαρχούν η ένταση και η αντίθεση. Η ένταση τις περισσότερες φορές οφείλεται στον ευαίσθητο και ευερέθιστο χαρακτήρα μας. Η αντίθεση είναι τεχνική διαλόγου με την οποία μας δίνεται η δυνατότητα να γνωρίσουμε και την αντίθετη πλευρά μιας θέσης, μιας άποψης, μιας θεωρίας. Είναι μια μέθοδος με την οποία δοκιμάζεται η ορθότητα μιας θέσης. Επειδή ο άνθρωπος είναι ατελής και πεπερασμένος με τις δυνάμεις που διαθέτει, δεν προσεγγίζει πάντα την αλήθεια, η αντίθεση έρχεται να τον βοηθήσει κα έρθει πιο κοντά στην αλήθεια και το δίκαιο, αρκεί να τον προβληματίσει και να κάνει και άλλο ένα βήμα.

   Να προχωρήσει προς τη σύνθεση.

   Πραγματικά, οι δυο πρωταγωνιστές της παραπάνω εύθυμης ιστορίας, αν έφταναν στη συνθετική σκέψη να προχωρήσουν πιο κάτω, ώσπου να βρουν δροσερή σκιά, θα λογομαχούσαν;

   Ασφαλώς όχι.

   Τέτοιες σκηνές επαναλαμβάνονται και σήμερα στην καθημερινή μας ζωή. Ιδού μερικές.

   Στην πολυσύχναστη πόλη μας με τα έντονα κυκλοφοριακά προβλήματα, κάποιοι οδηγοί δεν τηρούν τους κανόνες του κ.ο.κ., με αποτέλεσμα να έχουμε τροχαία ατυχήματα. Το παράξενο είναι ότι οι παραβάτες -με θρασύτητα- φωνασκούν, βρίζουν και κατακρίνουν τον παθόντα.

   Σε τηλεοπτικές εμφανίσεις και συζητήσεις, ορισμένοι ομιλητές προβάλλουν επιχειρήματα με σοφίσματα, προσαρμοσμένα στα ενδιαφέροντα και συμφέροντά τους, και προσπαθούν να πείσουν τους συνομιλητές και την κοινή γνώμη για την αλήθεια και το δίκαιο.

   Και η συζήτηση γίνεται για τη συζήτηση.

   Η πολιτική επικαιρότητα των τελευταίων ημερών μας έδωσε δείγματα θέσης και αντίθεσης σχετικά με τη βασιλική περιουσία. Η σύνθεση – απόφαση προήλθε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

   Στις συντεχνίες, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, στην Βουλή, παρουσιάζονται έντονα οι θέσεις και οι αντιθέσεις. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται στα ανωτέρω όργανα με πλειοψηφία είναι νόμιμες, αλλά δεν είναι πάντοτε αποτέλεσμα σύνθεσης.

   Στις καθημερινές μας σχέσεις, πολλά τέτοια επεισόδια επαναλαμβάνονται με δύο μόνο φάσεις, τη θέση και την αντίθεση. Η εγωιστική περιχαράκωση του «εγώ» μας και η αμετακίνητη θέση μας σε θέματα καθημερινότητας μας οδηγούν σε δυσάρεστα αποτελέσματα.

   Αν συσχετίσουμε τα ανωτέρω περιστατικά με τη χιουμοριστική ιστορία της αρχαίας Αθήνας, διαπιστώνουμε ότι αποτελούμε συνέχεια της ελληνικής φυλής. Συνεχίζουμε να έχουμε τις ίδιες αδυναμίες. Είμαστε ευερέθιστοι, εκρηκτικοί εριστικοί, έτοιμοι να λύσουμε το ζωνάρι μας.  

   Στη διαλογική μας συζήτηση κάνουμε δύο βήματα, θέση – αντίθεση. Με δυσκολία φτάνουμε στη σύνθεση.

   Καλό είναι η αντίθεση να μας προβληματίζει και να μας κάνει περισσότερο προσεκτικούς και σοφούς, ώστε να κάνουμε και το τρίτο βήμα προς τη σύνθεση. Το διαλεκτικό σχήμα «θέση- αντίθεση-σύνθεση» μας φέρνει πιο κοντά στην αλήθεια και το δίκαιο.

   Επειδή είμαστε αδύνατοι πνευματικά και ψυχικά, ας επικαλούμαστε τη θεία φώτιση και ενίσχυση από τον Κύριο Ιησού Χριστό που είναι η Αλήθεια και η Ζωή.

Ιωάννης Κουτσοκώστας

Pin It